Αναδημοσίευση από "Καθημερινή"
«Ακούγοντας τους Γερμανούς αξιωματούχους να καταγγέλλουν τα ελλείμματα, η γυναίκα μου ψιθύρισε: “Θα μας δώσουν από ένα μαστίγιο στον καθένα όπως θα φεύγουμε, ώστε να αρχίσουμε να αυτομαστιγωνόμαστε”. Το μήνυμα είναι πάντα το ίδιο: Το χρέος είναι ο σατανάς, οι οφειλέτες πρέπει να πληρώσουν για τις αμαρτίες τους… Αλλά μ’ αυτή την ηθικολογία βουλιάξαμε στην ατέλειωτη ύφεση».
Με αυτά τα λόγια ο Αμερικανός οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν αποδοκίμαζε, στους New York Times της περασμένης Κυριακής, την ηθικολογία των γερμανικών ελίτ. Ηθικολογία, η οποία, κατά τα ειωθότα, συνοδεύεται από την υποκρισία: Αν όλος ο κόσμος υιοθετούσε μεμιάς τη γερμανική λιτότητα, με αιματηρές περικοπές κρατικών δαπανών και ιδιωτικής κατανάλωσης, το αποτέλεσμα θα ήταν ένα παγκόσμιο κραχ – και τότε ποιος θα αγόραζε τα γερμανικά προϊόντα;
Οπως σημειώνει ο Βρετανός ιστορικός Πέρι Αντερσον, «ανάμεσα στο 2003 και το 2007, τα επιχειρηματικά κέρδη στη Γερμανία αυξήθηκαν κατά 37%, ενώ οι μισθοί μόνο κατά 4%. Για το φτωχότερο 25% των εργαζομένων, οι πραγματικοί μισθοί έπεσαν κατά 14% από το 1995». Με άλλα λόγια, αν και εμφανίζεται ως η κατ’ εξοχήν οικονομική ατμομηχανή της Ευρώπης, η Γερμανία ακολουθεί συστηματικά πολιτική «πτώχευσης γείτονα» (beggar thy neighbour, όπως λένε οι Αγγλοι) και ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για τη συρρίκνωση της παγκόσμιας ζήτησης.
Από την πλευρά του, ο οικονομικός αναλυτής της γαλλικής Le Monde, Μισέλ Σαντί, αμφισβητεί τη βιωσιμότητα του νέου «γερμανικού θαύματος», επισημαίνοντας: «Η βενζίνη που τροφοδοτεί τον γερμανικό κινητήρα προέρχεται κυρίως από την υποτίμηση του ευρώ έναντι του δολαρίου και του γιεν, η οποία με τη σειρά της οφείλεται στην κρίση των περιφερειακών χωρών». Με άλλα λόγια, η πτώχευση της Ελλάδας ή της Ιρλανδίας (όπου το έλλειμμα φτάνει το εξωφρενικό 32%) αποτελεί ευλογία για τις γερμανικές εξαγωγές, αλλά η Γερμανία παριστάνει τη ριγμένη και βάζει τις περιφερειακές χώρες να πληρώσουν δύο και τρεις φορές τα δάνειά τους.
Επιπλέον, ο Γάλλος αναλυτής σημειώνει ότι δεν μπορούμε να θεωρούμε οικονομικό θαύμα «μια ανάπτυξη της τάξης του 3% για το 2010, ύστερα από μια συρρίκνωση κοντά στο 5% το 2009 και με απρόβλεπτη την εξέλιξη του 2011». Θεωρεί δε ότι «ο υποτιθέμενος γερμανικός θρίαμβος οφείλεται εν πολλοίς στην ενεργό στήριξη της οικονομίας άλλων ανεπτυγμένων χωρών και στην τόνωση της κατανάλωσης με την πολιτική χαμηλών επιτοκίων στις αναδυόμενες οικονομίες». Τέλος, υπενθυμίζει ότι η Γαλλία ξεπερνούσε κατά πολύ τη Γερμανία τόσο σε δημογραφικό δυναμισμό όσο και σε ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης όλη την προηγούμενη δεκαετία και μάλιστα ότι είναι πολύ σταθερότερη από τον μεγάλο γείτονά της, καθώς στηρίζεται περισσότερο στην εσωτερική αγορά και λιγότερο στις εξαγωγές. Το μόνο ερώτημα που δεν μας απάντησε η Le Monde είναι γιατί, με αυτά τα δεδομένα, ο κ. Σαρκοζί παραδίδεται άνευ όρων στην κ. Μέρκελ.
Προς μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων
Ακόμη και ο διοικητής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Ζαν-Κλοντ Τρισέ, εξανέστη με το ιδιαζόντως επαχθές γερμανικό σχέδιο. Οι αιτιάσεις του εστιάζονται στην πρόβλεψη περί συμμετοχής των ιδιωτικών τραπεζών στον μόνιμο μηχανισμό οργανωμένης χρεοκοπίας. Αυτό σημαίνει ότι θα καλούνται και οι τράπεζες να επωμίζονται μέρος του κόστους, με το υποχρεωτικό «κούρεμα» ομολόγων και την επιμήκυνση της αποπληρωμής του χρέους. Μια τέτοια ρύθμιση θα υποχρεώσει τις τράπεζες, όπως εύλογα εκτιμά ο κ. Τρισέ, να αυξήσουν προκαταβολικά τα επιτόκια δανεισμού των πιο ευάλωτων χωρών, ενόψει του ανεβασμένου ρίσκου που θα αναλάβουν.
Η εξοντωτική ανύψωση του κόστους δανεισμού σε συνδυασμό με το καθεστώς των οικονομικών ή και πολιτικών κυρώσεων διαμορφώνει μια νέα αρχιτεκτονική της Ευρωπαϊκής Ενωσης, πολύ μακριά από τα ονειροπολήματα περί ομοσπονδίας ισότιμων εθνών-κρατών. Η εντονότατη πόλωση μεταξύ του κυρίαρχου προτεσταντικού «πυρήνα» και της υποτελούς «περιφέρειας» παραπέμπει περισσότερο στο ακραία άνισο μοντέλο της NAFTA (ΗΠΑ-Καναδάς-Μεξικό), με τη μετατροπή των περιφερειακών χωρών της Μεσογείου και της ανατολικής Ευρώπης σε ένα είδος «Λατινικής Αμερικής» της Ε. Ε.
Φυσικά, πολλά ζητήματα μένουν ανοιχτά ενόψει της κρίσιμης συνόδου κορυφής της Ε. Ε., η οποία θα πραγματοποιηθεί τον Δεκέμβριο. Φαίνεται όμως ότι το αναθεωρημένο Σύμφωνο Σταθερότητας δημιουργεί ντε φάκτο προϋποθέσεις για μια Ευρώπη δύο ή περισσοτέρων ταχυτήτων, καθώς οι ασθενέστερες οικονομικά χώρες είναι πιθανό να εξωθηθούν εκτός Ευρωζώνης ή/και να εκπέσουν σημαντικών δικαιωμάτων τους, για να περιοριστούν σε καθεστώς περιορισμένης εθνικής κυριαρχίας.
Ιnfo
- Ναόμι Κλάιν, «Το δόγμα του σοκ», Εκδ. Α. Α. Λιβάνη, 2010.
- Perry Anderson, «A New Germany?», New Left Review 57, May-June 2009.
- Michel Santi, «L’ Allemagne sauvera-t-elle le monde?», Le Monde, 29.10.2010.
- «Will Germany now take central stage?», The Economist, 21.10.2010.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου