Ο θρίαμβος του τίποτε...

του Γιάννη Τριάντη

Εκάς για σήμερα το ευρώ και η 6η δόση, η κυβέρνηση Παπαδήμου και οι εκλογές, οι φιλοδοξίες του Γ. Παπανδρέου και οι διεργασίες στο αμήχανο ΠΑΣΟΚ. Σήμερα ο λόγος για την πραγματική Οικονομία, η οποία υποτίθεται ότι αποτελεί προτεραιότητα για τα πολιτικά κόμματα όλων των χωρών και πασών των αποχρώσεων. Υποτίθεται... Διότι, δυστυχώς, συμβαίνει το αντίθετο.

Ξεφυλλίζοντας τα προεκλογικά προγράμματα των κομμάτων εξουσίας, έχεις την αίσθηση ότι αποτελούν προϊόν πολύχρονης, πολύμοχθης και συγκροτημένης μελέτης. Προτάσεις και εξαγγελίες επί παντός. Και έργα. Και τομές. Όλα για την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα. Για την πραγματική οικονομία... Πρόσφατο, εντυπωσιακό παράδειγμα η «πράσινη ανάπτυξη» του Γ. Παπανδρέου. Με την οποία η Ελλάδα θα γινόταν Δανία του Νότου...

Όμως μια προσεκτική ματιά στα προγράμματα αυτά αποκαλύπτει τον θρίαμβο του τίποτε! Δουλειές του ποδαριού. Έτσι, για να μη λένε οι αντίπαλοι ότι δεν υπάρχει πρόγραμμα. Κατ' ουσίαν πρόκειται για σωστές διαπιστώσεις, που συνοδεύονται από σειρά άσαρκων μέτρων και από εξαγγελίες που δεν είναι υλοποιήσιμες. Για δύο λόγους: Πρώτον, διότι το κράτος-ερειπιώνας αποτελεί από μόνο του φρένο και τείχος στην οικονομική ανάπτυξη. Και, δεύτερον, διότι δεν έχει προηγηθεί καμία σοβαρή επεξεργασία των αναπτυξιακών πεδίων και των υφιστάμενων δυνατοτήτων ούτε εστίαση στα συγκριτικά πλεονεκτήματα που διαθέτει η χώρα. Αυτά υπάρχουν μονάχα στα λόγια...

Ας δούμε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα τελευταίας εσοδείας. Την «Πράσινη Ανάπτυξη». Ο Γ. Παπανδρέου την προπαγάνδιζε με αξιοσημείωτη εμμονή και επιμονή. Εξηγούσε τα πλεονεκτήματα, επιστράτευε πετυχημένα εγχειρήματα της ξένης εμπειρίας και σκιαγραφούσε έναν εύχυμο, δυναμικό κόσμο ανάπτυξης. Με αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας και πλήρη σεβασμό στο περιβάλλον... Όμως για να υλοποιηθούν όλα αυτά, απαιτείται σχέδιο, άριστη προετοιμασία και χρήμα. Δυστυχώς, δεν υπήρχε τίποτε από τα τρία.

Ισχυρίζονται ορισμένοι ότι ζούμε σε καθεστώς ελεύθερης οικονομίας και δεν νομιμοποιείται το κράτος –ούτε μπορεί– να αναλάβει εκείνο το βάρος της ανάπτυξης. Το κράτος αρκεί να δώσει κατευθυντήριες γραμμές και να επισημάνει τα αναπτυξιακά πεδία. Τα υπόλοιπα είναι δουλειά των ιδιωτών... Φευ! Αυτό είναι η μισή αλήθεια. Κατ' αρχάς, το κράτος διαθέτει δικές του επιχειρήσεις, τις οποίες όφειλε, χρόνια τώρα, να εκσυγχρονίσει για να είναι ανταγωνιστικές και βιώσιμες. Εκεί όπου το έπραξε, οι επιχειρήσεις αυτές στέκονται άνετα στον ανταγωνισμό και αφήνουν κέρδη στα κρατικά ταμεία. Αντιθέτως, εκεί όπου πρυτάνευσαν η «κρατικοδίαιτη λογική», το ρουσφέτι και η κρατική αδιαφορία (π.χ. ΟΣΕ, Ολυμπιακή κ.λπ.), επήλθε κατάρρευση...

Όμως, το μείζον –μιλώντας για την ανάπτυξη και την πραγματική οικονομία– δεν εντοπίζεται στις επιχειρήσεις του Δημοσίου, οι οποίες τώρα βγαίνουν στο σφυρί και θα δοθούν αντί πινακίου φακής. Για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες ο λόγος. Για το τι παράγει η χώρα και τι υπηρεσίες προσφέρει (π.χ. Τουρισμός)... Όντως, αυτά είναι κατά κύριο λόγο «δουλειά των ιδιωτών», μια και δεν ζούμε σε καθεστώς συγκεντρωτικής οικονομίας. Όμως ο ρόλος του κράτους είναι και εδώ σημαντικός. Ίσως και πρωταρχικός...

Ας δούμε ξανά το παράδειγμα της «Πράσινης Ανάπτυξης». Μιλάμε κατ' ουσίαν για «βαριά βιομηχανία» στον τομέα της ήπιας ενέργειας. Που απαιτεί να έχουν ρυθμιστεί πολλά και ποικίλα ζητήματα για να πάρει μπρος. Ζητήματα που άπτονται χωροταξικών ρυθμίσεων και περιβαλλοντικής μέριμνας (π.χ. πού θα εγκατασταθούν αιολικά πάρκα), ζητήματα που αφορούν ένα σταθερό φορολογικό καθεστώς, την αδειοδότηση, τις χρηματοδοτήσεις κ.λπ. Ε, τίποτε από αυτά δεν ήταν έτοιμο όταν το ΠΑΣΟΚ προεκλογικώς προπαγάνδιζε την «πράσινη ανάπτυξη». Ακριβώς για τον λόγο αυτόν έγιναν ελάχιστα βήματα (και) στον συγκεκριμένο τομέα. Κάθε υπουργός –αφού δεν υπήρχε συγκεκριμένο σχέδιο και πλαίσιο– έκοβε και έραβε κατά το δοκούν. Αποτέλεσμα; Μηδέν εις το πηλίκον...

Ιδού, όμως, και μια άλλη πτυχή του ίδιου θέματος, που αφορά τον τομέα της πρωτογενούς παραγωγής. Πόσες ελληνικές βιοτεχνίες και βιομηχανίες ήσαν έτοιμες αν –λέμε αν– έπαιρνε αμέσως μπροστά η «πράσινη ανάπτυξη»; Δυστυχώς, ελάχιστες. Κανένας δεν φρόντισε να δώσει εγκαίρως σήμα, να εξαγγείλει κίνητρα και να φωταγωγήσει έναν παραγωγικό τομέα με μέλλον και προοπτική, ούτως ώστε να τροφοδοτηθεί αμέσως η αγορά με προϊόντα ελληνικής κατασκευής – φωτοβολταϊκά, ανεμογεννήτριες κ.ά. Αυτά, λοιπόν, θα μπορούσε και θα έπρεπε να τα κάνει το κράτος. Δηλαδή, την έγκαιρη ενημέρωση και την αφύπνιση, τα κίνητρα και ένα σταθερό πλαίσιο επιχειρείν, αξιοποιώντας παράλληλα –και βοηθώντας– το ερευνάν στα ελληνικά πανεπιστήμια... Τώρα πάει κάτι να γίνει από ιδιώτες, οι οποίοι όμως συναντούσαν και συναντούν ανυπέρβλητα εμπόδια στον δρόμο τους.

Το κράτος, λοιπόν, θα μπορούσε –και οφείλει– να κάνει το ίδιο σε πολλούς τομείς. Δίπλα στον απαραίτητο σχεδιασμό για έργα υποδομής (δρόμοι, λιμάνια, μαρίνες κ.λπ.), ένα ευφάνταστο κράτος θα έπαιρνε γόνιμες πρωτοβουλίες σε πολλά πεδία. Να ασχοληθεί, ας πούμε, με το μέλλον της γεωργίας στηρίζοντας τους νέους αγρότες με ποικίλες διευκολύνσεις, με υποστήριξη στο άνοιγμα ξένων αγορών κ.λπ. Όχι με θαλασσοδάνεια και κούφιες επιδοτήσεις.

Το ίδιο θα μπορούσε να συμβαίνει και σε άλλους τομείς. Ενθάρρυνση, διευκολύνσεις και έγνοια για τα προϊόντα, και όχι χρηματοδότηση εική και ως έτυχεν σε προβληματικούς –παραγωγικώς– χώρους. Κανένα νόημα δεν έχει η χρηματική ενίσχυση μιας βιοτεχνίας η οποία βρίσκεται στο όριο της κατάρρευσης, καθώς τα προϊόντα της δεν είναι ανταγωνιστικά. Κι όμως, αυτό σαλπίζουν οι πολιτικοί: να πέσουν χρήματα στην αγορά, να απορροφηθούν άνεργοι και να πάρει μπρος ξανά η οικονομία. Έτσι, γενικώς και αορίστως. Χωρίς να βλέπουν ότι, αν δεν αρθούν οι λόγοι που επέφεραν την κατάρρευση μιας βιοτεχνίας, πάλι στα ίδια θα επιστρέψει. Πρόσκαιρη ευκρασία και βαθμηδόν μαρασμός. Και κλείσιμο...

Όλα τούτα, όμως, φαντάζουν ψιλά γράμματα για τα κόμματα εξουσίας. Όπως και πολλά άλλα. Που αφορούν τον ερειπιώνα του κράτους και το στοιχειώδες συμμάζεμά του. Διότι ποτέ τους δεν κατάλαβαν «πραγματική οικονομία» τι σημαίνει. Και ποτέ δεν ασχολήθηκαν σοβαρά με αυτήν.

ΥΓ.: Ποια «πραγματική οικονομία», ποια ανάπτυξη, ποιο σχέδιο; Το... ΠΑΣΟΚ plus να 'ναι καλά.

 

από την εφημερίδα Το "ΠΑΡΟΝ της Κυριακής" 04/12/2011.